Природой устроено так, что в каждой клетке человека должно находиться всего 46 хромосом, составляющих 23 пары. Половина из них — закодированная генетическая информация, передаваемая от матери, половина — от отца.
Во все времена рождались дети с синдромом Дауна, но впервые английский врач Джон Лэнгдон Даун в далеком 1866 году описал синдром, который в будущем и назвали по его фамилии.
Синдром Дауна — это генетическая аномалия, случайный сбой в отлаженном процессе деления клеток. У человека с синдромом Дауна в 21-й паре хромосом присутствует дополнительная, третья хромосома, и таким образом в итоге их насчитывается уже 47.
В связи с чем и по какой причине возникает эта аномалия, наука до сих пор затрудняется ответить. По статистике Всемирной организации здравоохранения, с диагнозом «синдром Дауна» рождается каждый 700-800-й младенец в мире. Это соотношение одинаково в разных странах, климатических зонах и социальных слоях. Генетический сбой происходит независимо от образа жизни родителей, их здоровья, привычек и образования. А потому врачи утверждают: ничьей вины, а тем более родительской, в появлении у ребенка лишней хромосомы нет. У обоих полов аномалия встречается с одинаковой частотой. Истинные причины синдрома Дауна нерасшифрованы, однако, определенную роль в этом, по-видимому, играют мутагенные факторы внешней среды.

Причины и признаки синдрома Дауна
Наличие дополнительной хромосомы, как правило, обуславливает ряд специфических черт, присущих большинству людей с синдромом Дауна. Однако, есть дети почти без проявлений внешних особенностей. Также как встречаются люди с обычным набором хромосом, но с внешними признаками, характерными для синдрома Дауна.

Наиболее характерные особенности детей с синдромом Дауна:

1. Голова некоторых детишек с синдромом Дауна сзади бывает немного уплощена, а шея – короче и шире, чем у обычных малышей.

2. Складочки сзади по обеим сторонам шеи, которые можно заметить у маленьких детей, со временем сглаживаются и исчезают.

3. Родничок закрывается несколько позже.

4. Черты лица, как правило, немного мельче, ротик меньше, а язык больше, поэтому он часто высовывается наружу. Когда малыш подрастет и постепенно, под руководством взрослых, научится контролировать себя, эта особенность исчезнет.

5. Нёбо уже, чем у обычных детей, – высокое и сводчатое.

6. Уши иногда располагаются чуть ниже, чем обычно.

7. Широко посаженные, немного раскосые глаза обычно имеют дополнительную складочку век у переносицы, которая называется эпикант. Он обычно виден до 12-13-летнего возраста, а потом постепенно исчезает. У многих малышей по краю радужной оболочки глаз присутствуют белые крапинки, они особенно заметны у детей со светлыми глазами. Внешние особенности глаз не имеют отношения к нарушениям зрения, но следует помнить, что дети с синдромом Дауна довольно часто нуждаются в коррекции зрения с помощью очков.

8. Волосы у детей с синдромом Дауна, как правило, негустые, мягкие и прямые, зубы мельче, появляются они позже, чем обычно, и чаще требуют стоматологического лечения.

9. Практически у всех детей с синдромом Дауна снижен мышечный тонус. В медицине это явление называется гипотонией. При гипотонии мышцы расслаблены, и ребенку труднее активно двигаться. При регулярных занятиях, стимулирующих двигательное развитие, с возрастом гипотония компенсируется.

10. Кроме того, суставы детей с синдромом Дауна слишком подвижны из-за чрезмерно эластичных связок.

11. Конечности малыша с синдромом Дауна могут быть немного короче, чем у обычного ребенка.

12. Пальчики на руках и ногах тоже короче, расстояние между большими и остальными пальчиками ног увеличено. Иногда по подошвам ног от пространства между большим и остальными пальцами проходит заметная линия.

13. Ладошки довольно широкие, часто их пересекают сплошные поперечные линии-складки, мизинчики на руках могут быть немного изогнуты, однако никакого влияния на общее развитие эти признаки не оказывают.

14. Новорожденные малыши с синдромом Дауна немного меньше, чем обычные детишки, и кривые роста для обычных детей, которыми пользуются в наших поликлиниках, им не подходят.

15. Ребенок с синдромом Дауна растет и набирает вес несколько иначе. Скорость роста варьируется в зависимости от возраста. В среднем, дети с синдромом Дауна в возрасте 6 лет приблизительно на 10-12 см ниже, чем их обычные сверстники. В предподростковом и подростковом возрасте темпы роста и созревания скелета увеличиваются и почти не отличаются от нормы. Средний рост молодого человека с синдромом Дауна составляет около 154-160 см, а девушки – 150-154 см

Формы Синдрома Дауна

1. Трисомия означает наличие трех хромосом вместо двух.
   Анализы исследований подтвердили, что лишняя хромосома группы аутосом приводит к аномалии развития эмбриона.
   Трисомия 21-й хромосомы в 95 % случаев является причиной возникновения синдрома Дауна
2. Робертсоновские транслокации
   Дополнительный материал 21-й хромосомы, вызывающий синдром Дауна, может появиться за счёт робертсоновских транслокаций в кариотипе одного из родителей.
   Транслокации с синдромом Дауна часто называют семейный синдром Дауна. Это не зависит от возраста матери и показывает скорее равную роль родительских организмов в появлении синдрома Дауна. Данный тип появления синдрома занимает 2—3 % от всех случаев.
3. Мозаицизм
   При мозаицизме нарушение кариотипа затрагивает только некоторые ткани и органы. Данный вариант развития синдрома Дауна называется «мозаичный синдром Дауна» . Данная форма синдрома является как правило более лёгкой (в зависимости от обширности изменённых тканей и их расположения в организме), однако более трудна для пренатальной диагностики.
   По данному типу синдром появляется в 1—2 % случаев.

Вкладка №6 Важно знать

Малыш и здоровье 

У малышей с синдромом Дауна медицинские проблемы возникают чаще, чем у обычных детей. Конечно, не следует считать, что все перечисленные в данном разделе медицинские проблемы обязательно есть у каждого ребенка с синдромом Дауна. Просто родителям необходимо знать о них, чтобы держать здоровье малыша под контролем и, если необходимо, вовремя принять соответствующие меры.

Во многих случаях детишки с синдромом Дауна рождаются на одну-две недели раньше срока. У них чаще, чем у обычных детей, встречаются врожденные пороки сердца или пищеварительной системы, порой требующие оперативного вмешательства, а также снижение слуха, зрения и функции щитовидной железы.

Для того чтобы ребенок с синдромом Дауна успешно рос и развивался, ему с самого раннего возраста необходима помощь, представляющая собой определенный комплекс специальных мероприятий, направленных на поддержание общего состояния здоровья и стимуляцию развития. В нашей стране родители традиционно обращаются за такой помощью к медикам, то есть, попросту говоря, идут в поликлинику. К сожалению, далеко не все педиатры и другие специалисты поликлинических отделений в достаточной степени знакомы с особенностями развития детей с синдромом Дауна, поэтому родителям очень полезно иметь представление о необходимых их ребенку обследованиях, чтобы правильно ориентироваться в назначениях лечащего врача.

Необходимые медицинские обследования

Как уже упоминалось, дети с синдромом Дауна больше обычных малышей подвержены определенным заболеваниям, поэтому родителям важно поддерживать контакт с педиатром и другими медицинскими специалистами для своевременного обследования ребенка и его лечения, если оно необходимо.

Многие из медицинских обследований, которые перечислены здесь, проходят все малыши, но для ребенка с синдромом Дауна все они необходимы.

Мы приводим таблицу, которая поможет вам вовремя организовать необходимые медицинские обследования вашего малыша.

Необходимо проверить	Специалист, проводящий проверку	Необходимые исследования	Возраст ребенка, в котором необходимо обследование
Работу желудочно-кишечного тракта и органов дыхания, кожного покрова	Педиатр	Осмотр и беседа с мамой	При рождении в роддоме, затем в 3 и 6 месяцев
Состояние крови	Педиатр	Клинический анализ крови	В 3, 6 и 12 месяцев
Состояние мочевыведения	Педиатр	Общий анализ мочи, УЗИ почек	В первые 3 месяца
Состояние сердца	Кардиолог	ЭКГ, ЭхоЭГ	На 1-м месяце жизни, далее – по показаниям
Функция щитовидной железы	Эндокринолог	Анализ крови на ТТГ, T3, T4	Тест в роддоме, далее 1 раз в год
Проверка зрения и слезных путей	Окулист	Рефрактометрия	10-12 месяцев, 3 года, 6 лет
Неврологическая консультация	Невролог	Нейросонография, психоневрологический осмотр	1, 3, 12 месяцев, далее не реже 1 раза в год
Ортопедическая консультация	Ортопед	Осмотр, возможно, рентгеновское обследование	В 3, 6 и 12 месяцев
Проверка слуха	Физиолог слуха	Аудиометрия, тимпанометрия	В 6–9 месяцев
Консультация стоматолога	Стоматолог		1 раз в год
Консультация отоларинголога	Отоларинголог	Осмотр	В 3,6 и 12 месяцев

В течение первого года жизни ребенка должны провести консультации следующие врачи:

• КАРДИОЛОГ, поскольку важно выяснить, нет ли отклонений в работе сердца, сделать ЭКГ и ЭхоКГ;
• ОТОЛОРИНГОЛОГ, причем нужно постараться сделать малышу аудиограмму (это необходимо сделать до 3 и в 8, 10 месяцев);
• ЭНДОКРИНОЛОГ, так как для выяснения функционирования щитовидной железы нужен специальный анализ крови, показывающий уровень гормонов Т3,Т4, ТТГ;
• ОРТОПЕД, чтобы исключить наличие дисплазии тазобедренных суставов или скорректировать ее;
• ОКУЛИСТ, который должен провести осмотр глазного дна, а также убедиться, что нет других отклонений зрения, или, если они есть, назначить коррекционные мероприятия.

 

Пожалуйста, помните, что синдром Дауна не является противопоказанием к лечению обычных заболеваний и не может быть основанием для того, чтобы не производить необходимых лечебных процедур!

Для врачей, наблюдающих за ребенком с синдромом Дауна в процессе его развития, эта информация тоже очень важна. Поэтому родителям целесообразно быть в постоянном контакте с медицинскими работниками по месту жительства, обсудить с ними график обследований ребенка и вместе прилагать все усилия к тому, чтобы укрепить здоровье малыша.

Информация по лекарственным препаратам.

Привожу сообщение с общероссийской социальной сети “Врачи РФ” http://vrachirf.ru/concilium/16695.html?utm_source=inner&utm_medium=interest-title_block&utm_campaign=inner_effect

1. Актовегин, Церебролизин, Солкосерил – препараты с доказанной неэффективностью

2. Арбидол, Анаферон, Биопарокс, Виферон, Полиоксидоний, Циклоферон, Эрсефурил, Имуномакс, Ликопид, Изопринозин, Примадофилюс, Энгистол, Имудон – иммуномодуляторы с недоказанной эффективностью. Стоят дорого. Проведенные исследования не дают оснований рассматривать арбидол как препарат с доказанной в испытаниях активностью для лечения простудных заболеваний, в том числе гриппа. Исследователей из-за рубежа по-настоящему этот препарат не заинтересовал.

3. Бифидобактерин, Бифиформ, Линекс, Хилак Форте, Примадофилус и т.д.- все пробиотики. Диагноза “дисбактериоз”, повально выставляемый нашими педиатрами, нигде в мире больше не существует. К назначению пребиотиков в развитых странах относятся с осторожностью.

4. Валидол. Мятная конфетка, имеющая отдалённое отношение к медицине. Неплохо освежает дыхание. Почувствовав боли в сердце, человек кладёт под язык валидол вместо обязательного в таких ситуациях нитроглицерина и уезжает с инфарктом в больницу.

5. Винпоцетин и Кaвинтон. Сегодня к применению не рекомендуется: ни одно доброкачественное исследование клинически значимых эффектов у него не выявило. Это вещество, получаемое из листьев растения Vinca minor. Препарат мало изучен. Посему в США и многих других странах относится к БАД, а не к лекарствам. $15 баночка на месяц приема. В Японии изъят из продажи из-за явной неэффективности.

6. Ноотропил, Пирацетам, Фезам, Аминалон, Фенибут, Пантогам, Пикамилон, Инстенон, Милдронат, Циннаризин, Мексидол – плацебо-препараты.

7. Вобензим. Производители уверяют, что он исцеляет, продлевает жизнь и молодость. Не стоит верить в сказку о чудодейственном препарате, который не тестировался в экспериментальных исследованиях только потому, что это дорого. Фармкомпании вкладывают сотни миллионов долларов в испытания препарата, даже если есть небольшая надежда, что удастся доказать его эффективность. Остаётся только догадываться, почему эти исследования в отношении вобензима не сделаны до сих пор. Зато большие средства вкладываются в его рекламу.

8. Глицин (аминокислота)Тенатен, Энерион, препараты зверобоя, Гриппол, Полиоксидоний- препараты с недоказанной эффективностью.

9. ЭРЕСПАЛ Препарат не доказавший свою эффективность при ОРВИ. Эреспал в сиропе противопоказан пациентам с бронхиальной астмой и аллергией. Из-за содержащихся в нем красителей и медового ароматизатора сам по себе может спровоцировать бронхоспазм.

10. Геделикс. Эффективность при ОРВИ у детей, да и у взрослых, не доказана.

11. Диоксидин противопоказан детям из-за высокой токсичности. Крайне осторожно назначать взрослым при заболевании носа и околоносовых пазух. При заболевании ушей -с осторожностью при повреждениях барабанной перепонки.

12. Биопарокс, Кудесан не проводилось крупных исследований, все статьи на Pubmed, в основном, российского происхождения. “Исследования” проводились в основном на мышах.

Возможные проблемы со здоровьем

Хотелось бы обратить внимание родителей на отдельные важные моменты роста и развития ребенка с синдромом Дауна. Некоторые особенности и проблемы могут достаточно долгое время оставаться незамеченными и оказывать негативное влияние на развитие малыша. Зная о таких «слабых местах», родители могут держать их под контролем и своевременно обращаться за помощью к специалистам.

Конечно, не все, что перечислено ниже, обязательно свойственно каждому ребенку с синдромом Дауна. Но возникновение такого рода проблем возможно, надо быть готовым к этому.

Череп и лицо

У детей с синдромом Дауна развитие костей в средней части лица несколько отстает от общего развития. Поэтому личико малыша может выглядеть уплощенным. Верхняя челюсть бывает маленькой, поэтому ротовое отверстие тоже маленькое. Носовые пазухи выражены слабо. Поскольку иммунитет у малышей с синдромом Дауна снижен, носик может часто забиваться слизью, и тогда ребенок дышит, приоткрыв рот. При таком дыхании слизистая оболочка рта и губ сохнет и повышается риск новых респираторных заболеваний. Очень важно следить, чтобы нос ребенка был свободен от слизи, и побуждать малыша с самого раннего возраста правильно дышать.

Зрение

При синдроме Дауна встречается ряд офтальмологических проблем, которые требуют лечения и коррекции. Особенности строения слезного канала могут приводить к конъюнктивитам и слезотечению. Консервативная терапия, как правило, заключается в массаже носослезного мешочка и лечении конъюнктивита местными антибиотиками.

Довольно часто у детишек с синдромом Дауна наблюдается косоглазие. Из-за гипотонии глазных мышц им требуется больше времени, чтобы глаза стали двигаться координированно. Координацию глаз можно ускорить, занимаясь с малышом специальными упражнениями, о которых может рассказать специалист-офтальмолог или специальный педагог. Косоглазие не всегда отражается на качестве зрения, но нужно обязательно проконсультироваться по этому поводу с врачом.

Достаточно традиционная для нашего общества близорукость и дальнозоркость тоже не обходит стороной детей с синдромом Дауна. Эти искажения зрения поддаются коррекции с помощью очков.

Иногда у малышей с синдромом Дауна выявляются другие глазные заболевания, поэтому необходим регулярный контроль специалиста.

Слух

Довольно часто при синдроме Дауна у детей бывает снижен слух. Это связано с инфекционными заболеваниями ушей. Может быть и врожденная потеря слуха. Примерно в трети случаев снижение слуха незначительно и не требует специальных медицинских мероприятий, но и о такой потере слуха обязательно надо знать, так как подобные проблемы необходимо контролировать.

С первого года жизни необходимо регулярно контролировать состояние слуха, поскольку упущенные проблемы могут негативно повлиять на общее развитие, в частности, на развитие речи малыша.

Если необходимо лечение, его обязательно надо провести. Медицинские назначения в этих случаях практически те же, что и для обычных детей.

Обструктивный синдром апноэ

Строение верхних дыхательных путей при синдроме Дауна отличается сужением носо- и ротоглотки, евстахиевой трубы, наружного слухового прохода. Во сне мышцы расслабляются, и доступ воздуха в ротоглотку может частично или полностью перекрываться корнем языка. При этом малыш может храпеть, прерывисто дышать, часто просыпаться или принимать во сне специфическую позу (голова откинута назад, дети постарше могут спать сидя). Апноэ во сне приводит к вялости, сонливости в дневное время, снижению темпов физического развития и ухудшению поведения. Недостаточная вентиляция легких может способствовать заболеваниям этого органа. Для профилактики этого опасного явления необходимо приподнимать головной конец детской кроватки на 10 градусов и укладывать малыша на бок. В некоторых случаях удаляются миндалины или проводятся другие медицинские мероприятия.

Кожа

Кожа малышей с синдромом Дауна менее эластичная, более сухая и шершавая. Нередки явления экссудативного диатеза, причем кожа более подвержена трещинам.

Чтобы усилить кровообращение, а следовательно, «оживить» кожу малыша, хорошо применять «материнский массаж», о котором вам может рассказать специалист, а также тормошить ребенка, переворачивать его с боку не бок, регулярно купать, используя при этом специальные масла (вазелиновое, персиковое и т. д.)

 

Зубы

В целом, молочные зубы у детишек с синдромом Дауна держатся довольно долго, поэтому больше «изнашиваются». Из-за гипотоничного, вялого языка детишкам труднее дается процесс жевания и остатки пищи хуже удаляются с зубов. Это же может вызывать воспаление десен. Кстати, дети с синдромом Дауна часто поскрипывают зубами. Такое поскрипывание никак не связано с распространенным мнением о том, что это признак гельминтоза (наличия глистов).

Для профилактики стоматологических заболеваний необходимо уделять должное внимание гигиене рта ребенка и, конечно, регулярно посещать стоматолога.

Питание

Детишкам с синдромом Дауна, как и всем детям, очень показано грудное вскармливание.

Несмотря на особенности строения челюстно-лицевого аппарата, кормление грудью вполне возможно, только в первое время это не всегда просто. Следует иметь в виду, что младенца с синдромом Дауна можно вскармливать грудью столько, сколько потребуется. Естественное вскармливание не только предоставляет малышу самое лучшее питание, но и укрепляет иммунитет, предупреждает отиты и развивает мышцы, с помощью которых он будет говорить. Кроме того, кормление грудью помогает маме установить очень хороший эмоциональный контакт с ребенком.

Усилия, направленные на то, чтобы малыш научился сосать, несомненно, не пропадут даром. Как правило, сложности вполне преодолимы, надо только запастись терпением!

Когда малышу приходит время переходить на твердую пищу, терпение тоже понадобится. О том, как помочь ребенку с синдромом Дауна научиться жевать, есть ложкой и т. д., лучше всего посоветоваться со специалистом по раннему развитию. Следует также внимательно относиться к возможным аллергическим реакциям на определенную пищу, особенно на коровье молоко и пшеницу.

Щитовидная железа

У некоторых детей с синдромом Дауна выявляется нарушение баланса гормонов, вырабатываемых щитовидной железой.

Определенные признаки позволяют предположить, что работа щитовидной железы нарушена:

• нарастание веса при отсутствии увеличения роста;
• заметная вялость, заторможенность, снижение скорости реагирования;
• ухудшение аппетита, постоянные запоры;
• голос хрипнет, волосы становятся тоньше, а кожа суше, чем обычно.

Заболевания щитовидной железы успешно компенсируются приемом определенных гормональных препаратов. Необходима своевременная диагностика с определением уровня гормонов в крови (Т3, Т4 и ТТГ). Такой анализ нужно делать регулярно (один раз в год), поскольку отклонения в работе щитовидной железы могут появиться в любой момент. Если выявлены отклонения такого рода, ребенку необходимо наблюдение эндокринолога.

Органы пищеварения

У большинства малышей с синдромом Дауна органы пищеварения работают нормально, однако есть вероятность проблем в этой области.

Самой серьезной из них является полная или частичная закупорка пищевода или двенадцатиперстной кишки. Такие отклонения выявляются в первые дни жизни малыша. Тревожными сигналами являются рвота, ненормальный стул и признаки обезвоживания. Здесь, к сожалению, невозможно обойтись без оперативного вмешательства.

Другим заболеванием является так называемая болезнь Гиршпрунга, при которой животик малыша пучит, а испражнения не происходит. Причина этого отклонения недостаток нервных волокон в прямой кишке, из-за чего ее часть оказывается практически парализованной. В этом случае тоже необходимо оперативное вмешательство.

Вообще гипотония кишечного тракта может являться причиной хорошо знакомых нам запоров. Когда ребенок начинает больше двигаться, тонус мышц постепенно повышается, и такого рода проблемы разрешаются естественным путем.

Сердце

К сожалению, нарушение сердечной деятельности при синдроме Дауна не редкость, и около 30 40 % детей с синдромом страдают теми или иными отклонениями в этой области.

Серьезность сердечных аномалий варьируется от небольшой недостаточности, которая со временем исчезает, до очень серьезных, угрожающих жизни пороков сердца, требующих оперативного вмешательства, порой немедленного.

Признаками сердечной недостаточности являются блеклая сероватая или синюшная кожа, затрудненное дыхание, отеки век и шумы, слышные при прослушивании. Однако клиническая картина может быть смазанной, поэтому детям с синдромом Дауна в первые дни жизни необходим внимательный осмотр кардиолога, а также ЭКГ и ЭхоКГ-обследование. При выявлении отклонений в сердечной деятельности, которые не требуют операции, детишки все равно нуждаются в регулярных плановых обследованиях специалиста.

Опорно-двигательный аппарат

Мышечная гипотония и слабость соединительных тканей предрасполагает к таким ортопедическим проблемам, как дисплазия тазобедренных суставов, вывихи или подвывихи бедер, неустойчивость коленной чашечки, сколиоз, плоскостопие.

Поэтому ребенку с синдромом Дауна необходимо обследование ортопеда.

Двигательное развитие этих малышей идет несколько медленнее, им труднее осваивать координированные движения тела. Очень важно заботиться о том, чтобы малыш регулярно приобретал двигательный опыт. Как это лучше сделать, можно узнать у специалиста по двигательному развитию.

Скорость реагирования

Исследования показали, что при синдроме Дауна особенности строения нервной системы несколько замедляют прохождение сигналов по нервным волокнам, поэтому детям требуется больше времени на переработку информации и отклик. По этой причине, в частности, темпы развития малышей замедлены. Следует иметь это в виду и, занимаясь с ребенком, обязательно выдерживать необходимые паузы, давая малышу время на переработку информации! В противном случае может создаваться впечатление, что ребенок ничего не понимает и не реагирует, хотя на самом деле ему просто не хватает времени, чтобы выразить свою реакцию!

Половые органы

Половые органы мальчиков и девочек с синдромом Дауна имеют обычный вид. У мальчиков пенис и яички в первые два года жизни несколько меньше обычного. В отдельных случаях, как это бывает и у обычных детей, яички не опущены в мошонку, и иногда приходится прибегать к оперативному вмешательству.

Никаких резких отличий в развитии первичных и вторичных половых признаков. У молодых людей с синдромом Дауна борода и усы начинают расти несколько позже, чем у их обычных сверстников, а у девушек грудь, как правило, бывает очень небольшой. Приблизительно в 12,5-13 лет у девочек начинаются менструации. Мужчины с синдромом Дауна к оплодотворению не способны. Женщины способны выносить и родить ребенка, но при этом очень велика вероятность, что у него тоже будет синдром Дауна.

Источник: «Синдром Дауна. Факты». Составитель: Е.В. Поле. – 2-е издание, переработанное и дополненное. – М.: Благотворительный фонд «Даунсайд Ап», 2012.

 

Логопедический массаж для ребенка с синдромом Дауна

Привожу простой вариант массажа лица и органов артикуляции. Он адаптирован для родителей и его несложно делать.

В каких случаях можно рекомендовать эти упражнения?

1. В шесть-семь месяцев у ребенка не появился лепет
2. при произнесении звуков ребенком создается впечатление, что он это делает с трудом, у него”неловкий” язык и “непослушные” губы.
3. Ребенок легко произносит звуки, но они нечеткие/”смазанные”

4.У ребенка наблюдается поиск артикуляции, он не понимает как уложить язык и губы для произнесения звука/слова/слога.

Важно также помнить, что массаж должен нравиться ребенку.

Начинать надо постепенно, с упражнений, которые приятны малышу, ими же и заканчивать.

Наращивать упражнения постепенно, пропускать те, что категорически не нравятся ребенку.

Предлагать малышу делать часть упражнений самому. Возможно он начнет с вас или с мишки, а потом будет делать уже на себе.

ЛОГОПЕДИЧЕСКИЙ МАССАЖ

Массаж лица и органов артикуляции

1. Массаж мышц лица

Для массажа мышц лица используются «рубящие» и скользящие (имитация бритья) движения ребром указательного пальца, поглаживание, похлопывание ладонями и кончиками пальцев. Необходимо делать одинаковое количество движений, как по часовой стрелке, так и против часовой стрелки.

Упражнение № 1. Активизация мышц лица. Протрите каждую щеку по кругу по кругу варежкой из махровой ткани. Движения должны быть равномерными и энергичными, начинайте от крыльев носа, двигаясь кверху по направлению к вискам, а от висков – вниз.

Упражнение № 2. Похлопывание пальцами по лицу ребенка «Побежали пальчики» Пройдитесь быстрыми энергичными движениями по щекам и губам ребенка.

Упражнение № 3. Похлопывание ладонями по щекам ребенка. Основания кистей взрослого соединены под подбородком малыша, а его щеки охвачены ладонями. Хлопайте энергично, но не очень сильно.

Упражнение №4. Похлопывание указательным и средним пальцами по губам ребенка. При этом нужно произносить: «М-м-м-м…»

Упражнение №5. Игра «Звонок».

Произносится нараспев:

– «Стенка, стенка» (при этом надо похлопывать по щекам, как в упражнении №3),

– «Потолок» (прикоснуться ко лбу),

– «Две ступеньки» (указательным и средним пальцами похлопать по подбородку и верхней губе),

– «И – звонок: «Дзыынь!» (нажать указательным пальцем на кончик носа малыша).

Упражнение № 6. Скользящие (бреющие) движения боковой стороной указательного пальца от висков ко рту малыша.

Упражнение № 7. Рубящие движения ребром указательного пальца в направлении от висков ко рту.

Упражнение № 8. Закрыть рот малыша и придержать нижнюю челюсть. Второй рукой провести от подбородка вниз по шее. Это учит сглатывать слюну.

2. Массаж ротовых мышц и языка ребенка

(Используется массажная зубная щетка или палец взрослого, обернутый бинтом).

1. Прохлопать кончиками пальцев вокруг рта по часовой стрелке и против часовой стрелки.
2. То же самое проделать медленнее, останавливаясь и как бы «ввинчиваясь вглубь» при каждом прикосновении.
3. Помассировать верхнегубные мышцы малыша: похлопать кончиком или подушечкой указательного пальца от носа к верхней губе.
4. Погладить мышцы ребенка в направлении от носа к верхней губе. Движения выполняется ребром указательного пальца.
5. Несколько раз нажать пружинящими движениями указательного и большого пальцев на точки в уголках рта. Затем свести уголки губ, имитируя их положение при произнесении звука «У». Обязательно произносить при этом «У-у-у».
6. Поместить указательный палец под нижнюю губу и подбивать ее вверх до смыкания с верхней губой. Произносить при этом «Ба-ба-ба»
7. «Пельменьчики»: смыкать губы малыша движениями большого и указательного пальцев. Эти движения должны напоминать те, что совершаются при лепке пирожков или пельменей. Произносите при этом «М-м-м».
8. Специальную массажную щетку или палец, обернутый бинтом, поместить ребенку в рот, расположив с внутренней стороны щеки. Совершать вращательные движения, поднимая мышцы вверх. Обязательно выполнять движения и справа и слева.
9. «Перетирать» изнутри мышцы обеих щек. Указательный палец со щеткой или бинтом во рту малыша, большой палец снаружи.
10. Пальцем поднять кончик языка ребенка к альвеолам (бугоркам за верхними зубами), произнося при этом «Да-да-да», «Та-та-та».

Массаж языка можно делать специальной массажной или зубной щеткой, хлопая и поглаживая по центру языка от кончика к корню и обратно.

Окончание массажа. Закрыть малышу рот и указательным пальцем помочь удержать рот закрытым, помочь сглотнуть. Упражнения наращивайте постепенно. Удачи. Пишите, как получается.

Начало формы

◢ Конец формы

Начало формы

Конец формы

Адамдын ар бир клеткасында 23 жуптан турган 46 хромосом болот. Алардын жарымы – энесинен берилген, экинчи жарымы атасынан берилген генетикалык коддолгон маалымат болуп саналат.

Даун синдрому менен балдар бардык эле кылымдарда төрөлүп келен, бирок бул синдром тууралуу англиялык дарыгер Джон Лэнгдон Даун 1866-жылы   биринчилерден болуп так маалымат берген. Ошонун натыйжасында аталган синдром Даундун фамилиясында  аталып калган. Даун синдрому – генетикалык жактан анамалиялуу дарт болуп саналат. Тактап айтканда, Даун синдромундагы адамдын клеткалары бөлүнүшүндө хромосомунун 21-жубуна дагы бир кошумча хромосом кошулуп, 46 эмес 47 хромосом болот.

Бул түшүнүксүз процесс эмнеге байланыштуу пайда болору тууралуу  окумуштуулар али күнгө чейин так жооп табыша элек.  Бүткүл Дүйнөлүк Саламаттыкты сактоонун статистикасы боюнча дүйнөдө жылына ар бир 700-800-наристе «Даун синдрому» менен төрөлөт.  Бул катыш ар башка мамлекетте, климаттык зоналарда жана социалдык катмарларда бирей эле деңгээлде. Карындагы баланын генетикалык жактан бузулушу анын ата-энесинин жашоо турмушанан, саламаттыгынан, адаттарынан жана билиминен көз каранды болбойт. Ошондуктан дарыгерлер «наристенин денесиндеги ашыкча хромосом үчүн эч кимдин, анын ичинде ата-энесинин да күнөөсү жок» деп эсептешет. Кыздарда да, эркектерде да мындай аномалия бирдей жыштыкта кездешет. Даундун чыныгы себептери аныктала элек, бирок, сырткы чөйрөнүн мутагендин факторлору да таасир этиши мүмкүн.

Даун синдромунун себептери жана белгилери.
Кошумча хромосомдун болушу Даун синдромундагы адамдардын көпчүлүгүнүн спецификалык мүнөзүн шарттайт. Бирок сыртынан эч кандай өзгөчүлүккө ээ болбогон да балдар бар. Ошондой эле хромосомдору кадимки эле санда болуп, бирок сыртынан Даун синдромуна мүнөздүү белгилерге ээ болгон адамдар да кездешет.

Даун синдромундагы балдардын мүнөздүү белгилери:
Даун синдромундагы  балдардын айрымдарынын баш сөөгүнүн формасы туура эмес болуп, моюну  кадимки балдардыкынан айырмаланып, кыска жана жоон болот.

Наристенин моюнунун арт жагындагы жана эки капталындагы бүктөм ашык терилер, акырындык менен жазылып, бара-бара жоголуп кетет.

Эмгеги көптө барып катыйт.
Бет түзүлүш бир аз майдараак болот, тактап айтканда, оозу кичине, ал эми тили чоңураак болгондуктан тили көпчүлүк учурларда  сыртка чыгып турат. Бирок, бала мезгил өткөн сайын улуулардын жетекчилиги менен өзүн-өзү башкарганга үйрөнүп, мындай кемчиликтери жоголо баштайт.

Таңдайы башка балдардыкына салыштырмалуу кууш, терең болот.
Айрымарынын кулактары бир аз ордунан төмөнүрөөк жайгашат.

Бакырайган көздөрү  кыйшык жайгашып, кеңил тараптан  кабагы кошумча бүктөмдөргө ээ болуп турат. Мындай форма эпикант деп аталат. Бул белги 12-13 жашка чейин даана байкалып, бирок акырындык менен жоголуп кетет. Көпчүлүк балдардын көзүнүн карек алдындагы челинде  ак тактар болот. Бул өзгөчө ачык түстөгү каректүү балдарда даана байкалат. Көзүнүн сырткы өзгөчөлүктөрү көрүүсүнүн бузулушу менен эч кандай байланышта эмес, бирок Даун синдромундагы балдар  көз айнектин жардамы менен көрүүсүн жөнгө салууга муктаж болот.

Даун синдромундагы балдардын чачы суюк болуп, жумшак жана тегиз формага ээ, тиштери майда болуп, кечирээк өсүп чыгат да, стоматологиялык дарылоону тез-тез талап кылып турат.

Даун синдромундагы балдардын бардыгынын булчуң эттери бош болуп, медицинада  ал гипотония деп аталат. Булчуңдары бошоң болгондуктан мындай балдардын кыймылдашы да оор болот. Кыймыл-аракеттерин өнүктүрүүнү стимулдаштыруучу иш-чаралардын тынымсыз колдонулушу менен бул гипотония акырындап жоголо баштайт.

Мындан сырткары, Даун илдетиндеги балдардын муун байланыштары  өтө ийилчээк болгондуктан, муундары өзгөчө кыймылдуу болуп турат.

Даун илдетиндеги баланын буттары кадимки балдардыкына салыштырмалуу кыска болот.

Колдоурунун да, буттарынын да манжалары кыска  болуп, бутунун баш бармагы менен башка манжаларынын ортосундагы аралык кененирээк жайгашкан. Алардын мындай өзгөчөлүгү кийген бут кийиминин таманында  калган сызыктардан да байкалып турат.

Алакандары жазы  болуп, туурасынан кеткен бырыштар жайгашкан. Чыпалагы бир аз ийрейип турат. Бирок, бул белгилер баланын жалпы абалына эч кандай таасир этпейт.

Даун синдрому менен төрөлгөн наристе кадимки наристеге салыштырмалуу кичирээк келип, денеси кыйшыгыраак болот.

Даун синдромундагы балдар жөнөкөй балдарга салыштырмалуу башкачараак өсүп, салмакты башкачараак топтойт. Боюнун өсүшүнүн ылдамдыгы жашына карай өзгөрүп турат. Бирок, Даун илдетиндеги 6 жашар балынын бою кадимки  6 жашар баланын боюнча караганда 10-12 см. ге кыскараак болот. Ал эми жеткинчек жана өспүрүм курактарында алардын боюнун  жана дене сөөгүнүн  өсүшү ыкчамдап, ченемден айырмаланбай калат. Даун синдромундагы жигиттин орточо бою  154-160 см, ал эми кыздардыкы 150-154 см болот.

 

Даун синдромунун формалары

Трисомия эки  (же жуп) хромосомдун ордунда үч хромосомдун болушун билдирет. Аутосом тобундагы ашыкча хромосом түйүлдүктүн өсүшүнүн аномалиясына алып келерлигин изилдөөлөр аныктаган. 21-хромосомдун трисомиясы 95%ы учурда Даун синдромунунун пайда болушуна себеп болот.

Робертсоновдук транслокация. 21-хромосомдун Даун синдромун жаратуучу кошумча материалы  ата-эненин биринин кариотибиндеги робертсоновдук транслокациянын негизинде пайда болушу мүмкүн. Даун синдромдуу транслокацияны көпчүлүк учурларда Даундун үй-бүлөлүк синдрому деп да аташат. Бул эненин жашына карабайт, карындагы балада Даун синдромунун пайда болушуна  ата-эненин экөөнүн тең бирдей ролун белгилешет. Синдромдун мындай тибинин пайда болушу бардык оорулардын 2-3%ын түзөт.

Мозаицизм.
Мозаицизмде кариотиптин бузулушу дененин айрым гана мүчөсү менен терисин жабыркатат. Даун синдромунун өөрчүшүнүн аталган варианты «Даундун мозаикалык синдрому» деген аталышка ээ. Бул форма жеңил (өзгөргөн терилердин аянтына жана алардын денеде жайгашышына карай) болуп эсептелет, бирок пренаталдык диагностика үчүн өтө татаал болуп саналат.

Бул типте 1-2% учурда синдром пайда болот.

Наристе жана анын ден соолугу

Даун синдромундагы балдардын саламаттыгы жөнөкөй балдарга салыштырмалуу катаалырак болот.  Албетте, биз жогоруда санап өткөн медициналык көйгөйлөрдүн бардыгы Даун синдромундагы ар бир балада  боло бербейт. Ата-эне баласынын саламаттыгын көзөмөлгө алып турушу жана зарыл болсо учурунда чара көрүүсү  үчүн жогорудагы белгилерди жакшы билиши керек.

Даун илдетиндеги наристе көпчүлүк учурларда мезгилинен бир-эки жума эрте төрөлөт. Алардын көпчүлүгү, жөнөкөй балдарга салыштырмалуу, жүрөгү тешик же тамак сиңирүү органдары кемчилик менен төрөлөт. Мындай учурда аларга тез аранын ичинде операция жасоо талап кылынат. Ошону менен бирге, угуу, көрүү жана калкан бездеринин функциялары төмөн болот.

Даун синдромундагы бала толук кандуу өсүп жетилиши үчүн, наристе кезинен тартып ден соолугунун жалпы абалын калыпка салып туруу жана өсүшүн жөнгө стимулдаштыруучу атайын чараларды камтыган жардам көрсөтүп туруу зарыл. Биздин өлкөдө мындай учурларда ата-энелер мындай жардам үчүн бейтапканалардагы адистерден жардам сурашат. Тилекке каршы, бейтапканалардагы бардык педиатрлар же башка дарыгерлер Даун синдромундагы балдардын өсүү өзгөчөлүгү менен тааныш эмес. Ошондуктан ата-энелер  дарыгерди туура тандап алышы үчүн, баласына зарыл медициналык текшерүүлөрдү билүүсү пайдалуу.

 

Медициналык зарыл текшерүүлөр. Жогоруда белгилеп кеткендей, Даун илдетиндеги балдар жөнөкөй балдарга караганда көбүрөөк ооруйт. Ошондуктан, ата-энелер баласын өз учурунда текшерүүдөн өткөрүү, дарылоо үчүн педиатр жана башка медициналык адистер менен байланышта болуп турушу зарыл.

Жогоруда саналып өткөн медициналык текшерүүнүн көпчүлүгүнөн баардык эле балдар өтүшөт, бирок Даун синдромундагы балдар үчүн бул өтө зарыл процесс. Биз төмөндө сиздин балаңызды учурунда медициналык текшерүүдөн өткөрүүгө жардам берүүчү таблицаны келтиребиз:

Текшерүү керек	Текшерүүнү жүргүзүүчү адис	Керектүү текшерүүлөр	Текшерүлүүчү баланын жашы
Ичеги-карындын, дем алуу органдарынын жана теринин иштешин	Педиатр	Баланы текшерүү жана апасы менен сүйлөшүү	Төрөтканада жаңы төрөлгөн учурунда, андан кийин 3 жана 6 айында
Кандын абалын	Педиатр	Канды клиникалык текшерүүдөн өткөрүү	3, 6 жана 12 айында
Заара түтүгүнүн абалын	Педиатр	Зааранын жалпы анализи, бөйрөктүн УЗИси	Алгачкы 3 айда
Жүрөгүнүн абалы	Кардиолог	ЭКГ, ЭхоЭГ	1 айында, анан медициналык көрсөтмө боюнча
Калкан безинин иштеши	Эндокринолог	ТТГ, T3, T4 – кандын анализи	Төрөтканада тесттен өтүү, андан кийин жылына бир жолу өтүү
Көзүн жана жаш агуу каналдарын текшерүү	Окулист	Рефрактометрия	10-12 айында, 3 жашында, 6 жашында
Неврологиялык  консультация	Невролог	Нейросонография, психоневрологиялык текшерүү	1, 3, 12 айларында, андан кийин 1 жылда бирден кем эмес жолу
Ортопедиялык консультация	Ортопед	Текшерүү, рентгенден өткөрүү	3, 6 жана 12 айында
Угуусун текшерүү	Угуу органы боюнча физиолог	Аудиометрия, тимпанометрия	6–9 айларында
стоматологдун консультациясы	Стоматолог		Жылына 1 жолу
отоларингологдун кеңеши	Отоларинголог	текшерүүдөн өткөрүү	3,6 жана 12 айларында

 

Наристенин бир жашка чейинки мезгилинде төмөнкү дарыгерлер консультация бериши керек:

КАРДИОЛОГ- жүрөгүнүн иштешинде кемчилик бар же жогун аныктоо үчүн ЭКГ жана ЭхоКГдан өткөрүү;

ОТОЛОРИНГОЛОГ-  наристени аудиограммадан өткөрүү керек (муну 3айына чейин, 8 жана 10 айында ишке ашыруу).

ЭНДОКРИНОЛОГ- калкан безинин иштешин аныктоо үчүн гармондорунун деңгээлин көрсөтүүчү кандын  Т3,Т4, ТТГ атайын анализдери керек;

ОРТОПЕД-  белиндеги жана жамбашындагы муундарынын дисплазияга дуушар болгондугун же болбогондугун аныктоо жана зарылдыкта аны оңдоо үчүн.

ОКУЛИСТ- көз чуңкурун текшерүү жана көрүү органынын туура иштешине ынануу үчүн, кемчилик болсо оңдоо чараларын колдонуучу.

 

Даун синдрому катардагы ооруларды дарылоого каршылоочу  эместигин жана зарыл болгон дарылоо процедураларын жүргүзбөй коюуга негиз боло албасытыгын эсиңиздерден чыгарбаныздар!

Даун синдромундагы баланын өсүү процессине байкоо жүргүзүп жүргөн дарыгерлер үчүн бул маалымат өтө зарыл. Ошондуктан ата-энелер жашаган жериндеги медициналык кызматкер менен дайыма байланышта болуп, баланы текшерүүдөн өткөрүү графиги тууралуу макулдашып, баланын саламаттыгын чыңдоого бүткүл аракетин жумшоо керек.

Дары-дармектер боюнча маалыматтар:

РФнын дарыгерлери» аталышындагы жалпы Россиялык социалдык тармактагы маалыматтан: http://vrachirf.ru/concilium/16695.html?utm_source=inner&utm_medium=interest-title_block&utm_campaign=inner_effect

1. Актовегин, Церебролизин, Солкосерил – натыйжасыздыгы далилденген дары-дармектер.
2. Арбидол, Анаферон, Биопарокс, Виферон, Полиоксидоний, Циклоферон, Эрсефурил, Имуномакс, Ликопид, Изопринозин, Примадофилюс, Энгистол, Имудон – натыйжалуулугу далилденбеген иммуномодуляторлор. Кымбат баада. Жүргүзүлгөн изилдөөлөр арбидолду суук тийгенди, анын ичинде сасык тумоону дарылоо үчүн натыйжасы далилденген дары катары кароого негиз болуп бербейт. Чет өлкөлүк изилдөөчүлөрдү бул дары такыр кызыктырган эмес.

Бифидобактерин, Бифиформ, Линекс, Хилак Форте, Примадофилус ж.б.- баардыгы пробиотиктер. Биздин педиатрлар койгон “дисбактериоз”диагнозу дүйнөнүн башка жеринде жок. Өнүккөн өлкөлөрдө пребиотиктерге дарыгерлер кооптонуу менен карайт.

Валидол. Медицинага анча тиешеси жок жалбыз жыттуу дары. Дем алууну тазартып жеңилдетет. Жүрөгү ооруган адам нитроглицериндин ордуна волидолду тил алдына салып коюп, инфаркт оорусу менен ооруканага кетет.

Винпоцетин менен Кaвинтон. Бүгүнүк күнү бул дарыларды пайдаланууга сунушташпайт: изилдөөлөрдүн бири да бул дарылардын пайдасын аныктаган эмес.  Vinca minor  өсүмдүгүнүн жалбырагынан  алынуучу бул зат  толук изилденип бүткөн эмес. АКШ жана башка өлкөлөрдө дарынын тутумуна эмес БАДдын тутумуна кирет. $15 банкасы бир ай ичкенге жетет.  Натыйжасыздыгынан Японияда сатыктан алынып салынган.

6. Ноотропил, Пирацетам, Фезам, Аминалон, Фенибут, Пантогам, Пикамилон, Инстенон, Милдронат, Циннаризин, Мексидол – плацебо-препараттар.

Вобензим. Бул дарыны өндүрүүчүлөр ал айыктырып, өмүрдү жана жаштыкты узартат деп келишет. Бул дары  эксперименттик изилдөөлөрдөн өткөн эмес, баасы кымбат жана анын укмуштуудай таасирине ишенүүгө болбойт. Фармокомпаниялар дарынын натыйжалуулугун далилеп берерлигине көзү жетсе, аны изилдөөгө жүздөгөн миллион долларларын салышат. Ал эми вобензимдин бүгүнкү күнгө чейин эксперименттик изилдөөгө алынбашы – анын натыйжасыздыгынан кабар берип турат.  Ошентсе да аны жарнамалаганга ири суммадагы акчаларды коротуп келишет.

8. Глицин (аминокислота)Тенатен, Энерион, зверобой дарылары, Гриппол, Полиоксидоний- натыйжасы далилденбеген дарылардан.

ЭРЕСПАЛ  – ОРВИ орусунда  өзүнүн натыйжалуулугун далилдей албаган препарат. Сироп түрүндөгү эреспал бронха-асмасы жана аллергиясы барлар үчүн жарабайт. Анын тутумундагы боёктор жана бал даамын чыгаруучулар бронхоспазм оорусун пайда кылышы мүмкүн.

10. Геделикс. Балдардын, улуулардын да ОРВИ оорусунда натыйжалуулугу далилденген эмес.
11. Диоксидин ууландыруучу затынын көптүгүнөн балдарга пайдаланылбайт. Улуу адамдардын мурду жана мурун көңдөйлөрү ооруган учурларда дарыгерлер кооптонуу менен жазып берет. Ал эми кулак ооруда – кулактын тарсылдактары жарылган учурда да абайлап колдонууга берилет.
12. Биопарокс, Кудесан ири изилдөөлөргө алынган эмес. Бул дарылар менен изилдөө чычкандарга гана жүргүзүлгөн.

 

Саламаттыгынын бузулушу

Даун синдромундагы балдардын чоңоюшундагы жана боюнун өсүшүндөгү айрым зарыл учурларга ата-энелердин көңүлүн бургубуз келет. Баланын ден соолугундагы айрым бир көйгөйлөр узак убакытка чейин байкалбай кала берип, анын өсүшүнө терс таасирин тийгизиши мүмкүн. Ата-эне баланын мындай алсыздыгын убагында байкашы менен,  адистерге эрте кайрылып, оорунун өөрчүшүнө бөгөт коюп, же көзөмөлгө алып тура алат.

Албетте, төмөндө саналып берилиүүчү белгилердин бардыгы Даун синдромундагы балдардын бардыгына эле мүнөздүү боло бербейт. Бирок, мындай көйгөйлөр жаралган учурларда ата-эне бардыгына даяр болушу керек.

Баш сөөгү жана жаагы

Синдром илдетиндеги балдардын бет сөөгүнүн ортоңку бөлүгү жөнөкөй балдардыкына караганда бир аз айырмаланып турат. Ошондуктан алардын бети бир аз толук көрүнөт. Жаак сөөгүнүн жогору жагы кичине болгондуктан ооз көңдөйү да кичине болот. Мурун көңдөйү да алсыз жайгашкан. Даун синдромундагы балдардын иммунитети төмөн болгондуктан, мурду көпчүлүк учурларда былжыр суюктукка толуп калып, оозун бир аз ачып дем алышат. Мындай дем алууда оозунун былжыр чели менен эрини кургап, респиратордук жаңы оорулардын пайда болуу коркунучуна дуушар кылат. Ошондуктан баланын мурун көңдөйү былжыр суюктуктан таза болушуна көзөмөл салып, баланын өзүн кичине кезинен эле туура дем алуусуна көнүктүрү  зарыл.

 

Көрүүсү

Даун синдромунда  көздү дарылоону жана коррекциялоону талап кылган офтальмологиялык бир топ дарттар кездешет. Жаш аккан түтүкчөсүнүн түзүлүш өзгөчөлүгү конъюктивитке жана жаштын агышына алып келет. Ал үчүн кеңилжерди укалап, конъюктивитти жергиликтүү антибиотиктер менен дарылап туруу керек.

Даун синдромундагы балдардын көпчүлүгүнүн көзү чалыр болот. Көз булчуңдарынын гипотониясынын натыйжасында, эки көзүнүн тең тегиз кыймылдашы үчүн мындай балдарга бир топ убакыт талап кылынат. Бала менен офтальмолог-адис же атайын педагог  сунуштаган атайын көнүгүүлөрдү жасоо  аркылуу анын көзүнүн кыймылын жөнгө салууга болот. Чалыр көрүүнүн сапатына терс таасирин тийгизе бербейт, ошентсе да бул тууралуу дарыгер менен кеңешип алуу туура болот.

Коомчулукта кенен жайылган көздүн алысты көрбөстүгү менен  жакынды көрбөстүгү Даун синдромундагы балдарда да кездешет. Бирок, көздүн көрүүсүнүн мындай кемчилигин көз айнекти тагынуунун негизинде оңдоого болот.

Даун илдетиндеги айрым балдарда дагы башка көз оорулары кездешет, ошондуктан адис-дарыгерге үзгүлтүксүз текшерилип туру зарыл.

 

Угуусу

Даун синдромундагы балдарда көпчүлүк учурларда угуусу начар болот. Бул алардын кулактарынын жугуштуу ооруларга чалдыкканынан улам пайда болот. Айрым учурларда тубаса дүлөй да болушу мүмкүн. Мындай ар бир үчүнчү баланын угуу сезими анча төмөн болбогондуктан медициналык атайын чара колдонуунун зарылдыгы болбойт, бирок мынай көйгөйлөрдү көзөмөлгө алып туруу үчүн ал тууралуу ата-энеси  билүүсү зарыл. Дарылоо зарыл болсо, анда аны сөзсүз түрдө жүргүзүү керек. Дарылоо жөнөкөй балдардыкындай эле шартта жана формада жүргүзүлөт.

Апноэнин обструктивдик  синдрому

Даун синдромундагы балдардын кеңил көңдөйү, евстахиев түтүкчөсү, жана кулактын ички тешиги ичкерээк болот. Уктап жатканда булчуңдары бошоп, мурун көйдөйүнө кетүүчү жол тилинин түбү менен тосулуп калышы мүмкүн. Ошол учурда бала коңурук тартып, же үзүк-үзүк дем алып тез-тез ойгонуп турат,  же башын артка чалкалатып укташы мүмкүн. Ал эми улуураак балдар отуруп да укташы мүмкүн.  Уктап жатканда апноэ шалдыратып, күндүзү уйкусун келтирип, дене түзүлүшүнүн өсүү темпин төмөндөтүп, жүрүм-турумунун бузулушуна алып келет. Дем алуу органдарына таза абанын жетишсиздиги аны ооруга чалдыктырат. Апноэнин алдын алуу үчүн баланын керебетинин баш жагын 10 градуска көтөрүп, балынын өзүн кырынан жаткырып коюу зарыл. Айрым учурларда  тамагындагы миндалин хирургиялык жол менен алынып салынат, же медициналык башка чаралар көрүлөт.

Териси

Даун синдромундагы баланын териси кургак болуп, түлөп турат. Анын негизинде териси катуу болот. Көпчүлүк учурларда экссудативдик диатез кармап, териси жарылып турат.

Кан айлануусун күчөтүү, тактап айтканда, баланын терисин жандантуу  үчүн «эне укалоосун» колдонуу жакшы натыйжа берет. Мындай укалоо атайын адистин кеңеши боюнча жасалат. Ошону менен бирге баланы атайын май (вазелин, персик ж.б. майлары) менен майлоо аркылуу тез-тез киринтип, бир капталынан экинчи капталына которуп, силкилдетип кыймылга келтирип туру зарыл.

Тиштери

Даун синдромундагы баланын  сүт тиштери көпкө түшпөй,  узак кармалат. Тилинин булчуңдарынын гипотоникалык алсыздыгынан чайноо процесси бала үчүн оор болуп, тамактын калдыктарын тиштеринен арасынан тазалоо кыйынчылыктарды жаратат. Ошонун негизинде тиш бүөөлөрүнүн оорусу пайда болот. Бул синдромдогу балдар көпчүлүк учурларда тиштерин да кычыратат. Тишти кычыратуу гельминтоздун  (курттун болушу) белгиси эмес.

Тиш ооруларынын алдын алуу үчүн баланын оозунун гигиенасына көңүл буруп, тиш дарыгерге барып туруу зарыл.

Тамактануу

Башка балдардай эле, Даун синдромундагы балдарга эмчек эмизүү абдан пайдалуу. Албетте, Даун синдромундагы балдардын жаак-сөөгү өзгөчө болгондуктан, эмчек эмизүүдө алгач бир аз кыйналуу болот, бирок, акырындык менен көнүп кетет.

Мындай бала канчалык талап кылса, ошончолук эмизе берүү керек. Табигый тамактандыруу наристеге жакшы тамак гана бербестен, иммунитетин бекемдеп, отиттин алдын алып, сүйлөө процессин жөнгө салуучу булчуңдарын өстүрөт. Андан сырткары эмизүү бала менен эненин ортосундагы эмоционалдык байланышты да бекемдейт.

Балага эмгенди үйрөтүү аракети сөзсүз түрдө оң натыйжасын берет. Саргарата жортсон, кызара бөртөсүң дегендей, кыйынчылыктардын бардыгын чыдамкайлык менен жеңүүгө болот.

Бала коюу  тамакка өтүүдө да чыдамкайлык абдан керек. Даун синдромундагы балага коюу тамакты чайноого, кашык менен жегенге үйрөтүүдө атайын адис менен кеңешип алган оң. Баланын айрым тамак-аштарга, өзгөчө уй сүтүнө жана буудайга болгон алллергиялык реакцияларына өзгөчө көңүл буруу зарыл.

 

Калкан бези

Даун синдромундагы айрым балдардын калкан бези иштеп чыккан гормондорунун балансы бузулгандыгын көрүүгө болот.

Төмөндөгү белгилерден улам, баланын калкан безинин иштеши бузулгандыгын байкалат:

бою өспөстөн, салмагынын өсүшү;

шалдыроо, кыймылынын алсыздыгы, таасир этүүсүнүн ылдамдыгынын төмөндөшү;

тамакка болгон табиттин начарлашы, ич катуу;

үндүн каргылдашы, чачтын жукаршы, теринин кургашы.

Гармондук дары-дармектерди ичүүнүн негизинде калкан безин дарылоого болот. Кандын тутумундагы гормондордун деңгээлин аныктоого диагностикадан (Т3, Т4 и ТТГ) учурунда өтүп туру керек.  Калкан безинде кемчилик капыстан пайда болушу мүмкүн болгондуктан, мындай текшерүүлөрдү жылына бир жолу жүргүзүп туруу зарыл. Мындай кесел аныкталган болсо, эндокринологго текшертүү зарыл.

 

Тамак сиңирүү органдары

Даун синдромундагы балдардын көпчүлүгүнүн тамак сиңирүү органы кадимкидей эле иштейт, бирок  айрым учурда көйгөй жаратып калышы да мүмкүн. Мисалы, кызыл өңгөчүндө же он эки эли ичегисинде тыгын пайда болуп калышы өтө коркунучтуу илдет болуп саналат. Мындай кемчиликтер наристенин жаңы төрөлгөн  мезгилдеринде кездешет. Анын негизинде наристе кусуп, чоң заарасы бусулуп, алы кете баштайт. Мында операция жасоо зарылдыгы туулат.

Мындан сырткары Гиршпрунг оорусу да кездешет. Ичегидеги нерв клеткаларындагы кемчиликтеринин негизинде, анын бир бөлүгү иштебей калып, наристенин ичи көөп чыгат,  бирок жел чыкпайт.  Мындай учурда тез аралыкта операция жасатуу талап кылынат.

Ичеги карындын гипотониясы бизге белгилүү болгон ич катуунун натыйжасында пайда болот.  Бала көбүрөөк кыймылга келе баштаганда булчуңдарынын тонусу жогорулап, мындай көйгөйлөр табигый жол менен эле чечилип калат.

Жүрөгү

Тилекке каршы, Даун синдромундагы балдардын 30-40%пайызынын жүрөгү оорулу болуп саналат.

Алардын айрымдары жөн гана коркунучсуз оору болсо, айрымдарынын жүрөгүндө  өмүргө коркунуч жаратуучу тешик болуп, операцияны, айрым учурларда ыкчам операцияны талап кылат.

Баланын жүрөгү ооруганын анын терисинин боз же көгүш тартышынан, дем алуусунун оорлошунан, көздүн айланасынын шишип калышынан жана жүрөгүн тыңшаганда чыккан шуулдаган үндөн билүүгө болот.  Бирок аталган белгилер так байкалбай калган учурлар да кездешет, андыктан Даун синдромундагы баланын алгачкы күнүнөн баштап эле кардиологдун көзөмөлүнөн, ЭКГ жана  ЭхоКГ  текшерүүсүнөн өкөрүп туруу зарыл.  Жүрөгүнө операция жасоону талап кылбаган да оору байкалган болсо, баланы адистин пландык текшерүүсүнөн өткөрүп туруу керек.

 

Сөөк булчуңдарын кыймылдатуучу аппараты

Булчуң гипотониясы менен бириктирүүчү ткандардын алсыздыгы  жамбаш бел суставындагы дисплазия, тизе чөйчөкчөсүнүн туруксуздугу, сколиоз, май тамандык сыякуу көйгөйлөргө кабылтат.

Ошондуктан Даун синдромундагы балагортопеддин текшерүүсүнөн өтүп турушу керек.

Мындай балдардын кыймылдары кеч өөрчүп, денесин бир калыпта башкаруу кыйынчылыктарга дуушар болот. Бала күн сайын кыймылга келип туруусу үчүн дайыма аракеттенип  туруу зарыл. Мындай иш-чаралар тууралуу атайын адситин кеңеши талап кылынат.

Аракетке  жооп берүүсүнүн ылдамдыгы

Даун синдромундагы баланын нерв системасынын түзүлүш өзгөчөлүгү нерв тамырлары аркылуу сигналдардын өтүшүн бир топ басаңдатып, балдардын маалыматты жана ар кандай сөздөрдү мээсинде кайра иштетип чыгышы үчүн көбүрөөк убакыт талап кылынат.  Ошол себептен, баланын өсүү темпи кечеңдеп калат. Бала маалыматты сиңирип, кайра иштетип чыгуусу үчүн сөзсүз түрдө пауза берилип, окутуу керектигин эстен чыгарбаш керек. Болбосо бала эч нерсе түшүнбөй жана ага эч кандай жооп кайтарбай тургандай сезиле берет. А чындыгында бала ага карата реакциясын берүү үчүн убакыт жетишпей жаткандыгы унутулбасын!

Жыныс мүчөлөрү

Даун синдромундагы балдардын жана кыздардын жыныс органдары кадимкидей эле болот. Эркек балдардын жыныс мүчөсү менен жумурткалары алгачкы эки жашына чейин кичирээек болот. Айрым учурларда жөнөкөй балдардыкынан айырмаланып, жумурткалары баштыкчаларына түшүп турбайт, андыктан тез аранын ичинде операция жасатуу зарылдыгы жаралат.

Жыныстык мүчөлөрүндө андан башка өзгөчөлүктөр болбойт. Даун синдромундагы жигиттердин муруту менен сакалы курдаштарына салыштырмалуу кечирээк өсө баштайт, ал эми кыздардын көкүрөгү  кичине болот. Кыздардын айызы 12,5-13 жашында келе баштайт. Даун синдромундагы эркектер тукум берүүгө жөндөмдүү эмес. Ал эми аялдар баланы боюнда көтөрүп төрөй алат, бирок наристеси да Даун синдромунда төрөлүп калуу коркунучу бар.

 

Булагы: «Даун синдрому. Далилдер». Түзүүчү: Е.В. Поле. –  толукталып, кайра иштелип 2-басылышы. – М.: «Ап Дауну» Кайрымдуулук фонду, 2012.

 

Даун синдромундагы балага логопеддик укалоо

Мындай балдар үчүн жаагын жана артикуляция органдарын укалоонун жөнөкөй жолун сүрөттөп беребиз. Ата-энелер үчүн тааныш болуп, укалоону жүргүзүү татаалдыктарды жаратпайт.

Бул көнүгүүлөрдү төмөнкү учурларда колдонсо болот:

1. Бала алты-жети айында үн чыгарып, сүйлөп калбаса калбаса.
2. Тыбыштарды айтууда баланын тили менен эрини өзүнө баш ийбегендей болуп, тыбыштарды кыйынчылык менен айта турган болсо;
3. Бала тыбыштарды жеңил айтып, бирок алар так эмес болсо;

4.Бала тыбышты, муунду, сөздү айтууда тилин же эринин кандай жайгаштраарын билбей артикуляция жолун издесе.

Укалоо балага жагыш керек экендигин эстен чыгарбоо керек.

Укалоону балага жаккан көнүгүү менен баштап, ошол эле көнүгүү менен аякташ керек.

Көнүгүүнү акырындык менен көбөйтүп отуруу зарыл, бирок балага жакпагандарын жасоого тыюу салынат.

Көнүгүүнүн айрымдарын баланын өзү жасоого көнүктөрүү. Балким ал көнүгүүнү сизден же өзүнүн жумшак оюнчугунда жасап көнүгүп, анан өзүнө жасай башташы мүмкүн.

 

ЛОГОПЕДДИК УКАЛОО

Жаакты жана артикуляция органдарын укалоо

1. Жаак булчуңдарын укалоо;

Жаак булчуңдарын укалоо үчүн сөөмөйдүн капталы менен жаагын сүрүп, сыйгалангандай (сакалды алып жаткан сыяктуу) кыймылдарды жасоо, жакты сылоо, алакан жана манжалардын учтары менен акырын чапкылоо. Мындай кыймылдарды сааттын жебесинин багыты боюнча да, ага карама-каршы да бирдей санда жасоо керек.

№1-көнүгүү.  Жаак булчуңун жигердештирүү. Ар бир жаакты  махер кездемеден тигилген мээлей менен айланта сүртүү керек. Кыймыл тегиз жана энергиялуу болсун. Мурун учунун эки капталынан башталып, чыкыйды карай өйдө, кайра чыкыйдан ылдый көздөй сүртүлсүн.

№2-көнүгүү. Баланын бетин жана эриндерин «Манжалар чуркады» деп, манжалар менен тез-тез кыймылдата чапкылоо.

№3-көнүгүү. Баланын жаагын алакандар менен чапкылоо. Укалоочу адамдын алаканы баланын ээгин жөлөп, манжалары баланын жаагын  тез-тез, бирок катуу эмес чапкылоо.

№4-көнүгүү. Сөөмөй жана ортон менен баланын эринин «М-м-м-м…» деп айттырып, укалоо.

№5-көнүгүү. «Коңгуроо» оюну.

Ырдап айтуу керек:

– «Стенка, стенка» (мында жаактарын №3 көнүгүүдө көрсөтүлгөндөй, чапкылоо),

– «Потолок» (чекесине тийгизүү),

– «Две ступеньки» (сөөмөй жана ортон менен ээгин жана жогорку эринин чапкылоо),

– «И – звонок: «Дзыынь!» (сөөмөй менен баланын мурдунун учун басуу).

№6-көнүгүү. Сөөмөйдүн капталдары менен баланын чыкыйынан оозун карай сыйгалантып (сакал алган сыяктуу) келүү.

№7-көнүгүү. Сөөмөйдүн капталы менен баланын чыкыйынан оозун карай чапкылап келүү.

№8-көнүгүү. Баланын оозун жаап, алдыңкы жаагын кармап туруу. Экинчи кол менен ээк алдынан ылдый моюнун манжалар менен сылоо. Бул анын шилекейин жутууга үйрөтөт.

 

2. Баланын ооз булчуңдары менен тилин укалоо.

(Укалоочу тиш щеткасын же манжаны бинт менен ороп, пайдалануу керек).

1. Баланын оозунун тегерегин манжалардын учтары менен сааттын жебесинин багытына карай жана ага карама-каршы багытка карай чапкылоо.
2. Ушул эле процессти шашпай, ар бир чапкылоодо токтоп аткаруу.
3. Баланын жогорку эрининин булчуңун укалоо: сөөмөйдүн учу же жаздыкчасы менен баланын мурдунан жогорку эринине чейин чапкылоо.
4. Сөөмөйдүн капталдары менен баланын булчуңдарын мурдунан жогорку эринине карай багытта сылоо аркылуу укалоо.
5. Сөөмөй жана бармак менен ооздун бурчтарындагы чекиттерди серпилгич кыймыл менен бир нече жолу баскылоо. Андан соң ооздун бурчтарын «У-у-у» тыбышын айттырып, жыйрылтуу керек.
6. Сөөмөйдү төмөнкү эриндин алдына коюп, жогорку эринге тийишкенче басып жылдыруу керек. Процесс учурунда «ба-ба-ба» деп айттыруу зарыл.
7. «Чүчпара». баш бармак жана сөөмөй аркылуу баланын оозун чүчпара түйүп жаткандай жабыштыруу. Ошол учурда балага «М-м-м» деп айттыруу.
8. Укалоочу атайын щетка же бинттелген сөөмөйдү баланын озуна салып, жаагынын ич жагынан булчуңдарын жогору көтөрүү менен оң жана сол тарабынан тең айланта укалоо.
9. Сөөмөй менен щетканы кармап алып же бинттелген сөөмөй менен балынын оозуна колун салып, эки жаагынын тең ичинен булчуңдарын сүрткүлөө.
10. «Да-да-да», «Та-та-та» муундарын айттыруу менен сөөмөй аркылуу баланын тилинин учун үстүңкү тишинин бүлөлөрүн карай көтөрүү.

Тилди атайын укалоочу же тиш щетка менен тилдин ортосу аркылуу тилдин учунан түбүнө чейин, кайра артка карай укалоо.

Укалоону жыйынтыктоо. Баланын оозун жаап, сөөмөй менен оозун жабык кармап туруп, жутууга көнүктүрүү. Бул көнүгүүнү улам барган сайын көбөйтүү керек.

Ийгилик Сиздерге! Жыйынтыгы тууралуу жазып туруңуздар.

Начало формы